 |
| Wydawnictwo |
Polski Zwiazek
Dogoterapii |  | |
CZE-NE-KA
Fundacja Przyjaźni
Ludzi i Zwierząt
ul. Petöfiego 4/1
01-917 Warszawa
tel./fax
+48 22 864-71-53
+48 603 406 158
NIP: 118-14-14-093
KONTO:
Raiffeisen Polbank
86 1750 0012 0000
0000 2237 8977
Podaruj nam 1%
KRS: 0000194959
|
CZY OSOBY NIEPELNOSPRAWNE MOGA ZYC LEPIEJ DZIEKI UDZIALOWI ZWIERZAT W PROCESIE REHABILITACJI?
Dr Grzegorz Rawicz-Mankowski
Miedzyuczelniany Wydzial Rehabilitacji AWF-AM Warszawa
Coraz czesciej wielu terapeutow odkrywa na nowo zooterapie, czyli pomoc, jaka moga niesc zwierzeta osobom niepelnosprawnym. Pomoc zwierzat okazywana rannym, chorym czy niepelnosprawnym ludziom ukazywana jest takze w sztuce od malarstwa poprzez literature do filmu. Dzisiejsze dzialania sa efektem wieloletnich badan zoologow, psychologow, lekarzy, pedagogow i innych specjalistow. W 1937 roku Anna Freud zauwazyla, ze strach zwierzecia moze sie przeniesc na czlowieka dzieki procesowi identyfikacji. Dwanascie lat pozniej Kris i Bellac stworzyli "Children Apperception Test", bazujacy na zalozeniu, ze dziecko latwiej identyfikuje sie z malym zwierzatkiem niz z doroslym czlowiekiem. W 1958 Amerykanin Boris Levinson zakomunikowal, ze porozumiewa sie z mlodym chorym psychicznie mezczyzna za posrednictwem jego psa. We Francji Ange Condoret, weterynarz i tworca SEPMRAE (Towarzystwo Studiow Psychosocjologicznych i Medyczno-Pedagogicznych nad Relacjami Dzieci Zdrowych i Nieprzystosowanych ze Zwierzetami Domowymi) rozpoczal w 1968 roku specjalna terapie ulatwiona przez zwierzeta. Zwierze moze sprawic, ze czlowiek starszy lub niepelnosprawny uwierzy w siebie, uwierzy, ze jest potrzebny. W maju 1995 roku w Clermont Ferrand odbyla sie specjalna konferencja poswiecona mozliwosciom niesienia pomocy osobom niepelnosprawnym przez zwierzeta.
Dzis mozna przedstawic szereg przykladow zarowno znanych jak i bedacych w fazie eksperymentu ukazujacych udzial zwierzat w szeroko rozumianym procesie rehabilitacji osob niepelnosprawnych: od psow przewodnikow niewidomych, poprzez farmy terapeutyczne do udzialu delfinow w rehabilitacji dzieci autystycznych i dzieci z zespolem Downa.
PIES: Wedlug budowy anatomicznej pies zajmuje miejsce posrednie miedzy wilkiem i szakalem. Oba te zwierzeta po oswojeniu nabieraja zwyczaju szczekania, krecenia ogonem, przyzwyczajaja sie do czlowieka i nie traca zdolnosci prokreacji. Jedno jest pewne pies domowy (Canis Familiaris) w spoleczenstwie ludzkim zajmuje dosc wyjatkowa pozycje a zdobyl ja przez tysiace lat przebywania z ludzmi.
Szczegolna wiez laczy osobe niewidoma z psem-przewodnikiem. W broszurze wydanej przez Szwedzki Zwiazek Niewidomych napisano: "Pies przewodnik jest dla osob niewidomych ruchoma pomoca. A nawet wiecej. Jest zywa pomoca. (...) To przyjaciel, ktory nigdy nie zawiedzie." Szkolenie psow jest jednak zlozonym procesem. Po pierwszym 8-miesiecznym okresie sprawdzenia czy pies nadaje sie na przewodnika, czy jest spokojny, pojetny i reaguje spokojnie na gwaltowne halasy, umieszcza sie go w domu, u wczesniej wybranej rodziny. Tam oswaja sie z normalnym zyciem rodzinnym, przed rozpoczeciem 5-miesiecznego szkolenia w osrodku tresury dla psow-przewodnikow. Wlasnie tu przyszly przewodnik uczy sie znajdowac drzwi, schody, bramy i sciezki, opanowuje poruszanie sie po zatloczonych chodnikach i przechodzenie przez ulice, zatrzymywanie sie przed kraweznikami, omijanie przeszkod i reagowanie na sygnalizacje swietlna.
Pies moze sluzyc takze szczegolna pomoca osobom z dysfunkcjami narzadow ruchu lub zaburzeniami emocjonalnymi. Bardzo popularna stala sie powiesc Elizabeth Yates oparta na faktach, mowiaca o psie, ktory odegral decydujaca role w leczeniu dzieci z zakloceniami emocjonalnymi oraz o pelnej pasji lekarce. Powiesc ta zostala przeniesiona na ekrany kin ("Skeezer", rez. Peter H.Hunt, USA, 1981). Jak donosi The Times w Wielkiej Brytanii a takze w USA* (* przyp. Red.) tresuje sie obecnie psy, ktore ostrzegaja epileptykow przed zblizajacym sie napadem padaczki. Dzieki temu chorzy maja wystarczajaco duzo czasu, by sie na niego przygotowac. Poniewaz za szczekanie podczas ataku u wlasciciela zwierze zostaje nagrodzone, szybko zaczyna rozpoznawac poprzedzajace go objawy.
Dr Kearen Allen z Uniwersytetu Buffalo w Nowym Jorku przeprowadzila badania na populacji 45 kobiet posiadajacych psy. Zbadano tetno i cisnienie krwi w laboratorium, a po dwoch tygodniach powtorzono badanie w obecnosci swych ulubiencow. Wyniki byly lepsze. Dr Allen podkresla, ze pies akceptuje swego pana takim, jakim on jest, ladny czy brzydki, gruby czy chudy, pelnosprawny czy na wozku, inteligentny lub nie, a czlowiek potrzebuje akceptacji.
Coraz wiecej zwolennikow zyskuje sobie obecnie program pomocy wyszkolonych psow osobom z dysfunkcjami narzadow ruchu. W 1989 roku we Francji powstal ANECAH (Narodowy Zwiazek Edukacji Psow dla Osob Niepelnosprawnych). Dwa lata pozniej rozpoczeto szkolenie pieciu pierwszych goldenow do pomocy osobom niepelnosprawnym w ramach programu GOLDENOV. Potrafia przynosic i zanosic przedmioty, podnosic sluchawke telefonu, otworzyc i zamknac drzwi, przyniesc wybrana rzecz z lodowki, pchac wozek a nawet kupic cos w sklepie. Tworcy GOLDENOV nauczyli sie wszystkiego w USA gdzie narodzila sie metoda "patterning" zwana takze "helper dogs". Edukacja trwa 2 lata i kosztuje 60.000 FF. W programie biora udzial psy rasy labrador lub golden. Trafiaja najpierw do "rodziny zastepczej" by nauczyc sie najprostszych czynnosci - siad, lezec, szukaj, przynies. Pozniej w ANECAH rozpoczyna sie wlasciwy okres treningu, aby nauczyc sie robic zakupy, podnosic sluchawke telefonu czy pchac wozek. Osoby niepelnosprawne otrzymuja je bezplatnie. Osoba taka musi byc silnie motywowana, lubic zwierzeta, byc w stanie porozumiewac sie glosem bez przeszkod. Wlasnie ten ostatni etap najbardziej przekonuje o slusznosci programu. Pies Ivy zapala i gasi swiatlo w pokoju 13-letniego niepelnosprawnego Christophera. Kazdego ranka kladzie jego ubrania na lozku by mu umozliwic ubranie sie. Zaprowadza go w wozku do szkoly i siedzi w klasie obok lawki by podac pioro lub zeszyt, gdy upadnie. Wklada naczynia do automatycznej zmywarki. "Ludzie zatrzymuja sie teraz i chetnie rozmawiaja widzac psa, samotnosc minela" - opowiada jedna z osob niepelnosprawnych korzystajacych z pomocy psa. W ciagu pierwszych szesciu lat dzialania ANECAH przygotowano we Francji 15 psow do pomocy niepelnosprawnym.
|
|
|
|
