WSTĘP

   Książka ta poświęcona psu, dedykowana jest przede wszystkim tym czytelnikom, którzy ulegli szczególnemu urokowi tego zwierzęcia i jego przyjaĽni z człowiekiem, nawiązanej w czasach bardzo odległych, bo u progu dziejów ludzkości.

   Na podstawie materiałów wykopaliskowych stwierdzono obecność psa na ziemiach polskich już na kilka tysięcy alt przed naszą erą, a o jego życiu w czasach historycznych mówią nam Ľródła pisane i ikonograficzne. Są nimi najstarsze dokumenty prawne, akta sądowe, wzmianki kronikarskie, rachunki dworu królewskiego, pamiętniki, listy i poradniki praktyczne traktujące o jego hodowli, zwłaszcza dla celów łowieckich.

   Psy towarzyszące ludziom w pracy, odpoczynku i zabawie stają się tematem literatury pięknej - prozy i poezji, oraz dzieł sztuki - obrazów i rzeĽb.

   Książkę tę tworzą głównie teksty Ľródłowe, dostarczające różnorodnych informacji o psach w dawnej Polsce i o ich roli w życiu człowieka, ukazanym na tle historycznym, kulturowym i obyczajowym różnych środowisk społecznych, od czasów najdawniejszych aż do początków XX stulecia. Tekst autorski natomiast wiedzie czytelnika po tropach psa polskiego przez wieki historii zapisanej słowem i obrazem.

   Do tekstu podstawowego wplecione zostały w formach przerywników wzmianki i anegdoty o psach w różnych krajach oraz krótkie informacje o działalności międzywojennych organizacji oraz współczesnych stowarzyszeń miłośników psów w naszym kraju.

   W Polsce przewagę psiej społeczności stanowią mieszańce , zwane popularnie "kundlami". Mimo, że są one wynikiem przypadkowego skrzyżowania psów o nie utrwalonych cechach fizycznych i psychicznych, zachowują zawsze najcenniejsze zalety swego gatunku, a tymi są: wierność i mądrość.

   Oprócz roli towarzysza człowieka kundle pełnią najczęściej służbę ściśle gospodarską - psów stróżujących i pasterskich.

   Natomiast znacznie mniej liczne u nas psy rasowe, których księgi "rodowodowe" prowadzi Związek Krynologiczny, dziedziczą dzięki racjonalnej hodowli utrwalone od pokoleń cechy fizyczne i psychiczne określone wzorcem dla każdej rasy. Warunkują one psią "specjalizację" do wypełnienia różnorodnych służb.

   Psy ras użytkowych są wykorzystywane w wielu dziedzinach współczesnego życia. Szkolone według zasad nowoczesnej tresury pełnią funkcję wartowniczą z żołnierzami Wojsk Ochrony Pogranicza, śledczą i obrończą dla utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego, z funkcjonariuszami Milicji Obywatelskiej, są przewodnikami ociemniałych, pracują w ratownictwie wodnym i górskim, służą jako psy obrończe, a rasy myśliwskie tak jak dawniej są niezbędnymi pomocnikami w polowaniu.

   Psy towarzyszące w życiu rodzinnym są ważnym czynnikiem wychowawczym w kształtowaniu charakterów dzieci, a wielu osobom dorosłym, szczególnie ludziom starymi samotnym, obecność psa w domu daje dużo radości.

   Miłośnikom psów w Polsce patronują obecnie dwa stowarzyszenia. Pierwsze to Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami, które po zakończeniu II wojny światowej wznowiło działalność 15 paĽdziernika 1945 roku. Zarząd Główny Towarzystwa mieści się w Warszawie. Swoje zadania Towarzystwo realizuje za pomocą kilkudziesięciu oddziałów, którym z kolei podlegają Koła Wiejskie TOZ. Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami roztacza opiekę nad bezpańskimi psami oraz prowadzi dla nich schroniska, a także w różnych formach propaguje chów psów stróżujących i towarzyszących. Od roku 1964 organizuje także wystawy kundli przyznając zwycięzcom nagrody. W tej dziedzinie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami jest pionierem w skali światowej. W ślad za Warszawą poszły także inne miasta w Polsce które również organizują podobne wystawy.

   Drugie stowarzyszenie to Związek Krynologiczny w Polsce, powołany do życia 5 maja 1948 roku. Jest jedyną organizacją zrzeszającą miłośników psa rasowego. Zarząd Główny Związku ma swą siedzibę w Warszawie. W roku 1972 Związek działał poprzez 27 oddziałó. Zadaniem Związku jest popularyzowanie w społeczeństwie hodowli psów rasowych. Osiągnięcia w tej dziedzinie prezentowane przez hodowców - amatorów na licznych krajowych i międzynarodowych wystawach i konkursach dostarczają miłośnikom psów rasowych wiele satysfakcji za włożony trud.

   Zalety użytkowe i towarzyskie psa, od wieków doceniane w naszym społeczeństwie, sprawiły, że stał się on zwierzęciem szczególnie ulubionym. Liczne dowody rodzimej tradycji - przyjaĽń dla psa, wiernego towarzysza człowieka, znajdzie czytelnik na kartach "Psiej Księgi".