Zachowanie się psów wytresowanych do ratownictwa wodnego podczas symulowanych akcji ratowania osób tonących

Wstęp

Jednym ze specjalistycznych zadań wykonywanych przez psy może być ratowanie lub pomoc przy ratowaniu osób tonących. Znaną rasą psów przeznaczonych do wykonywania tego rodzaju zadań są nowofunlandy zwane również wodołazami. W ogólnych opracowaniach charakteryzujących rasy psów podaje się, że nowofunlandy odznaczają się wrodzoną skłonnością do pływania oraz do samorzutnego wynoszenia z wody przedmiotów lub żywych stworzeń (Frankiewicz i wsp. 1986). W Nowej Funlandii uważanej za ojczyznę tej rasy, rybacy posługiwali się psami podczas połowu ryb, używając ich do pomocy przy wyrzucaniu i ściąganiu sieci, wynoszeniu z wody zagubionych wioseł itp. (Smyczyński 1975, Frankiewicz i wsp. 1986). Jak podają Najmanova i Humpel (1987), nowofunlandy uratowały wielu tonących.

Powodzenie akcji ratowania tonącego z użyciem psa zależy w dużej mierze od współdziałania osoby tonącej i psa. Tonący człowiek jest zwykle w stanie szoku i jego reakcje mogą być nieprzewidywalne. Pewną rolę może odgrywać ponadto występujący u niektórych osób strach przed bezpośrednim kontaktem z dużym psem. Psy ratownicze powinny być odpowiednio szkolone, aby wskutek swej nadgorliwości nie uszkodziły osoby ratowanej.
W trakcie akcji ratunkowej odpowiednio wyszkolone psy mogą wykonywać następujące zadania:

• dostarczenie tonącemu koła lub kamizelki ratunkowej,
• holowanie do brzegu osoby tonącej, na tyle przytomnej, że jest w stanie uchwycić się sierści psa lub specjalnej uprzęży,
• holowanie osoby nieprzytomnej lub zwłok, które pies musi umieć odpowiednio uchwycić,
• dostarczenie liny holowniczej do łodzi wywróconej lub będącej w stanie zagrożenia.

O skuteczności akcji ratowania tonącego z wykorzystaniem psa decyduje przede wszystkim szybkość (czas) jej wykonywania na które wpływ ma zachowanie się, możliwości fizyczne i stopień wyszkolenia psa, a w szczególności takie cechy jak:

• gotowość wejścia do wody w każdych warunkach,
• szybkość płynięcia,
• precyzja zbliżenia się do ratowanego i wykonania zadania,
• siła fizyczna związana z masą ciała,
• odporność psychiczna na nieprzewidziane i przykre dla psa zdarzenia podczas ratowania
• wytrwałość w wykonywaniu zadania.

W naukowej literaturze etologicznej nie spotyka się prac o charakterze eksperymentalnym poddających dokładnej analizie zachowanie się psów podczas akcji ratowniczej.

Celem niniejszej pracy była wstępna analiza jakościowa i ilościowa zachowania się psów wyszkolonych do ratownictwa wodnego, podczas pozorowanej akcji holowania do brzegu osoby tonącej, przytomnej i będącej w stanie uchwycić się ratującego psa. Badano zmienność i powtarzalność oraz szybkość i sprawność wykonywania poszczególnych etapów ratowania w zależności od odległości od brzegu i warunków atmosferycznych (temperatura powietrza i wody) podczas akcji. Wyniki pozwolą na określenie niezawodności i szans na skuteczne stosowanie wyszkolonych psów do ratowania tonących w różnych warunkach...

Tadeusz Orłowski
Tadeusz Jezierski
Tomasz Bednarek